Πηγή: Η κερδοσκοπία πήρε το Νόμπελ Οικονομίας | Οικονομία | Ελευθεροτυπία
Του ΚΩΣΤΑ ΣΑΡΡΗ
Η ειρωνεία είναι πως το βραβείο των 1,31 εκατ. δολ. απονεμήθηκε σε τρεις «ειδικούς» της κατανόησης των αγορών, όταν κανείς από τους συμβατικούς οικονομολόγους δεν είδε το κραχ του 2007-8 να έρχεται.
Το Νόμπελ Οικονομίας πήγε στην "ελεύθερη αγορά" και την κερδοσκοπία, στους καθηγητές Γιουτζίν Φάμα και Λαρς Πίτερ Χάνσεν από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου και στον Ρόμπερτ Σίλερ από το Πανεπιστήμιο Γέιλ.
Μεταξύ τους, βέβαια, υπάρχουν διαφοροποιήσεις, σημειώνουν οι «New York Times»: «Ο Φάμα τιμήθηκε για το έργο του τη δεκαετία του 1960, που δείχνει ότι οι τιμές της αγοράς είναι ακριβείς λογικές αντανακλάσεις των διαθέσιμων πληροφοριών. Ο Σίλερ τιμήθηκε για την αμφισβήτηση αυτής της θεωρίας τη δεκαετία του 1980, δείχνοντας ότι οι τιμές αποκλίνουν από τη λογική».
Στεγαστική φούσκα
Το αποτέλεσμα ήταν ο Σίλερ να προειδοποιεί το 2007 ότι υπάρχει στεγαστική φούσκα στις ΗΠΑ και πάει να σκάσει (εξετάζοντας την αγορά ως σύνολο), ενώ ο Φάμα (εξετάζοντας μεμονωμένα μετοχές και ομόλογα) με το επιχείρημα ότι οι τιμές είναι πάντα «ορθολογικοί δείκτες της προσφοράς και της ζήτησης» να λέει ότι δεν υπάρχει φούσκα.
«Είναι σαν να απονέμεις μαζί, το βραβείο φυσικής στον Πτολεμαίο για τη θεωρία ότι η Γη είναι το κέντρο του κόσμου και στον Κοπέρνικο που έδειξε ότι δεν ισχύει», αναφέρει σχόλιο στους «Financial Times».
Ο Φάμα είναι ένας από τους πατέρες της θεωρίας των «αποτελεσματικών αγορών» (Efficient Market Hypothesis - ΕΜΗ), θεμέλιο της «νεοκλασικής χρηματοοικονομικής θεωρίας», η οποία από το 1970 αποτέλεσε τη δημοφιλέστερη προσέγγιση των αναλύσεων της σχολής του νεοφιλελεύθερου δόγματος που κυριάρχησε στα οικονομικά πανεπιστήμια διεθνώς. Τώρα έξι χρόνια από το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης, η ίδια θεωρία προσπαθεί να νεκραναστηθεί.
«Η πρόβλεψη των "αποτελεσματικών αγορών" είναι ακριβώς ότι κανείς δεν μπορεί να πει πού πάνε οι αγορές - ούτε οι καλοπροαίρετοι γραφειοκράτες μιας κυβέρνησης ούτε οι μάγκες διαχειριστές των hedge fundς ούτε οι ακαδημαϊκοί στο γυάλινο πύργο τους», εξηγεί ο νεοκλασικός οικονομολόγος Τζον Κοσρέιν.
Ενα από τα πιο συνηθισμένα αστεία είναι το σχόλιο του οικονομολόγου Μπάρτον Μάλκιελ: «Μια μαϊμού με δεμένα μάτια που ρίχνει βελάκια στους πίνακες με τις μετοχές των οικονομικών σελίδων στις εφημερίδες, μπορεί να επιλέξει ένα χαρτοφυλάκιο εξίσου καλά με τις προσεκτικές επιλογές των ειδικών».
Σε πρώτη ανάγνωση οι προσεγγίσεις Φάμα και Σίλερ μοιάζουν εκ διαμέτρου αντίθετες. Είναι όμως έτσι; Μολονότι και οι δύο εξετάζουν διαφορετικά πράγματα (ο πρώτος μεμονωμένες αξίες στις αγορές και ο δεύτερος την αγορά ως σύνολο), οι αναλύσεις τους συμβαδίζουν.
Οικονομικά της συμπεριφοράς
Ο Σίλερ υποστηρίζει μια νέα μόδα που ονομάζεται «οικονομικά της συμπεριφοράς». Εξηγεί τις αλλαγές στην υπάρχουσα οικονομία, με βάση τις μεταβολές «στην απρόβλεπτη συμπεριφορά καταναλωτών και επενδυτών»: στην ψυχολογία.
Με τον τρόπο αυτό αμφισβητεί την προσέγγιση των οικονομολόγων που βασίζονται στην ανάλυση του Μαρξ, ότι η ρίζα των κρίσεων βρίσκεται στην εγγενή ανισορροπία που προκαλεί το κυνήγι της κερδοφορίας απέναντι στις κοινωνικές ανάγκες και ορίζει ως βασικό υπόβαθρο τις «ψυχολογικές μεταβολές των εμπλεκομένων».
Χωρίς, όμως, να εξηγεί το υπόβαθρο πάνω στο οποίο δημιουργούνται οι τελευταίες. Εκτός κι αν αυτό γίνεται σε... κενό αέρος.
Του ΚΩΣΤΑ ΣΑΡΡΗ
Η ειρωνεία είναι πως το βραβείο των 1,31 εκατ. δολ. απονεμήθηκε σε τρεις «ειδικούς» της κατανόησης των αγορών, όταν κανείς από τους συμβατικούς οικονομολόγους δεν είδε το κραχ του 2007-8 να έρχεται.
Το Νόμπελ Οικονομίας πήγε στην "ελεύθερη αγορά" και την κερδοσκοπία, στους καθηγητές Γιουτζίν Φάμα και Λαρς Πίτερ Χάνσεν από το Πανεπιστήμιο του Σικάγου και στον Ρόμπερτ Σίλερ από το Πανεπιστήμιο Γέιλ.
Μεταξύ τους, βέβαια, υπάρχουν διαφοροποιήσεις, σημειώνουν οι «New York Times»: «Ο Φάμα τιμήθηκε για το έργο του τη δεκαετία του 1960, που δείχνει ότι οι τιμές της αγοράς είναι ακριβείς λογικές αντανακλάσεις των διαθέσιμων πληροφοριών. Ο Σίλερ τιμήθηκε για την αμφισβήτηση αυτής της θεωρίας τη δεκαετία του 1980, δείχνοντας ότι οι τιμές αποκλίνουν από τη λογική».
Στεγαστική φούσκα
Το αποτέλεσμα ήταν ο Σίλερ να προειδοποιεί το 2007 ότι υπάρχει στεγαστική φούσκα στις ΗΠΑ και πάει να σκάσει (εξετάζοντας την αγορά ως σύνολο), ενώ ο Φάμα (εξετάζοντας μεμονωμένα μετοχές και ομόλογα) με το επιχείρημα ότι οι τιμές είναι πάντα «ορθολογικοί δείκτες της προσφοράς και της ζήτησης» να λέει ότι δεν υπάρχει φούσκα.
«Είναι σαν να απονέμεις μαζί, το βραβείο φυσικής στον Πτολεμαίο για τη θεωρία ότι η Γη είναι το κέντρο του κόσμου και στον Κοπέρνικο που έδειξε ότι δεν ισχύει», αναφέρει σχόλιο στους «Financial Times».
Ο Φάμα είναι ένας από τους πατέρες της θεωρίας των «αποτελεσματικών αγορών» (Efficient Market Hypothesis - ΕΜΗ), θεμέλιο της «νεοκλασικής χρηματοοικονομικής θεωρίας», η οποία από το 1970 αποτέλεσε τη δημοφιλέστερη προσέγγιση των αναλύσεων της σχολής του νεοφιλελεύθερου δόγματος που κυριάρχησε στα οικονομικά πανεπιστήμια διεθνώς. Τώρα έξι χρόνια από το ξέσπασμα της μεγάλης κρίσης, η ίδια θεωρία προσπαθεί να νεκραναστηθεί.
«Η πρόβλεψη των "αποτελεσματικών αγορών" είναι ακριβώς ότι κανείς δεν μπορεί να πει πού πάνε οι αγορές - ούτε οι καλοπροαίρετοι γραφειοκράτες μιας κυβέρνησης ούτε οι μάγκες διαχειριστές των hedge fundς ούτε οι ακαδημαϊκοί στο γυάλινο πύργο τους», εξηγεί ο νεοκλασικός οικονομολόγος Τζον Κοσρέιν.
Ενα από τα πιο συνηθισμένα αστεία είναι το σχόλιο του οικονομολόγου Μπάρτον Μάλκιελ: «Μια μαϊμού με δεμένα μάτια που ρίχνει βελάκια στους πίνακες με τις μετοχές των οικονομικών σελίδων στις εφημερίδες, μπορεί να επιλέξει ένα χαρτοφυλάκιο εξίσου καλά με τις προσεκτικές επιλογές των ειδικών».
Σε πρώτη ανάγνωση οι προσεγγίσεις Φάμα και Σίλερ μοιάζουν εκ διαμέτρου αντίθετες. Είναι όμως έτσι; Μολονότι και οι δύο εξετάζουν διαφορετικά πράγματα (ο πρώτος μεμονωμένες αξίες στις αγορές και ο δεύτερος την αγορά ως σύνολο), οι αναλύσεις τους συμβαδίζουν.
Οικονομικά της συμπεριφοράς
Ο Σίλερ υποστηρίζει μια νέα μόδα που ονομάζεται «οικονομικά της συμπεριφοράς». Εξηγεί τις αλλαγές στην υπάρχουσα οικονομία, με βάση τις μεταβολές «στην απρόβλεπτη συμπεριφορά καταναλωτών και επενδυτών»: στην ψυχολογία.
Με τον τρόπο αυτό αμφισβητεί την προσέγγιση των οικονομολόγων που βασίζονται στην ανάλυση του Μαρξ, ότι η ρίζα των κρίσεων βρίσκεται στην εγγενή ανισορροπία που προκαλεί το κυνήγι της κερδοφορίας απέναντι στις κοινωνικές ανάγκες και ορίζει ως βασικό υπόβαθρο τις «ψυχολογικές μεταβολές των εμπλεκομένων».
Χωρίς, όμως, να εξηγεί το υπόβαθρο πάνω στο οποίο δημιουργούνται οι τελευταίες. Εκτός κι αν αυτό γίνεται σε... κενό αέρος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου