Βασικές παράμετροι για την κατανόηση των μηχανισμών της κρίσης
Επεξεργασία : Καλαϊτζίδου Ιωάννα, Μάρτιος 2010
Σε μια προσπάθεια να κατανοήσουμε τις παραμέτρους λειτουργίας της δυτικής οικονομίας , των οικονομικών και πολιτικών μηχανισμών της , των κρίσεων που δημιουργεί , αλλά και του οφέλους που προσπορίζει συγκεντρώσαμε μερικά από τα στοιχεία της και τα παραθέτουμε παρακάτω :
Περιεχόμενα
- Η ελληνική αταξία, η Ευρωαταξία, τα δυτικά έθνη ατακτούν, ο κόσμος σε αταξία
Τα Credit Default Swaps (CDS)
Η κυνική ευφυία και ευελιξία των hedge funds Το Club Med , η δημιουργική λογιστική ,οι αξιολογητές
Ελληνικά ομόλογα αγοράζουν fund-κολοσσοί της Deutsche Bank και η Commerzbank
Οι επιδράσεις : Ευρωπαϊκή Πίστη
Οι ελληνικές τράπεζες
Το ποσοτικό ΑΕΠ και η ποιότητα του πολιτικού συστήματος
Κρίση : Το τέλος της Αμερικάνικης αυτοκρατορίας;
Η ελληνική αταξία, η Ευρωαταξία, τα δυτικά έθνη ατακτούν, ο κόσμος σε αταξία
του Immanuel Wallerstein, March 03, 2010
Copyright : Immanuel Wallerstein, distributed by Agence Global
Ο καθένας συζητά αυτό που το περιοδικό Fortune αποκαλεί «ελληνική δίνη» και ο καθένας δείχνει με το δάχτυλο κάποιον άλλο. Ποιανού λάθος είναι; Η ελληνική κυβέρνηση κατηγορείται για εξαπάτηση και γιατί επέτρεψε τους Έλληνες να ζούν πέρα από τις δυνατότητές τους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση κατηγορείται για τη δημιουργία μιας αδύναμης δομής για το ευρώ.
Ή είναι λάθος της Goldman Sachs; Που κατηγορείται για τη διευκόλυνση της ελληνικής κυβέρνησης να πλαστογραφήσει τους απολογισμούς της, ώστε να εισαχθεί στην ευρωζώνη. Που κατηγορείται σήμερα επίσης για εμπλοκή στα CDS που κατέστησαν την κατάσταση για την ελληνική κυβέρνηση ακόμη πιό ευάλωτη, αλλά κερδοφόρα για την τράπεζα. Ο επικεφαλής πιστωτικής στρατηγικής της UniCredit στο Μόναχο λέει ότι είναι σαν «να ασφαλίζετε το σπίτι του γείτονά σας - δημιουργείτε ένα κίνητρο για να του κάψετε το σπίτι.» Η καγκελάριος Angela Merkel της Γερμανίας αποκαλεί τις ενέργειες της Goldman Sachs το 2002 «σκανδαλώδεις» και ο Christian Lagarde, Υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, καλεί τώρα για μεγαλύτερο έλεγχο των CDS.
Ο Niall Ferguson λέει : «μια ελληνική κρίση έρχεται στην Αμερική» και την αποκαλεί «οικονομική κρίση όλου του δυτικού κόσμου.» Ο Ferguson μιλάει για τους δαίμονες του δημόσιου χρέους και της συνθήκης ενός «Κευνσιανού ελεύθερου γεύματος» που στο τέλος είναι «πρόσκληση για ανάπτυξη». Ο Paul Krugman λέει ότι είναι μια «Ευρωανακατωσούρα» επειδή η Ευρώπη δεν θα έπρεπε να έχει υιοθετήσει ένα ενιαίο νόμισμα προτού να είναι έτοιμη να έχει την πολιτική ενοποίηση.
Αλλά τώρα δεν μπορεί να επιτραπεί να διασπαστεί το ευρώ, δεδομένου ότι αυτό θα προκαλούσε παγκόσμια οικονομική κατάρρευση.
Εν τω μεταξύ, φαίνεται ότι όλοι πιέζουν την ελληνική κυβέρνηση να μειώσει το δημόσιο χρέος της ως ποσοστό του ΑΕΠ από πάνω από 12% που είναι τώρα σε 4% μέσα σε τέσσερα χρόνια. Μπορεί να το κάνει αυτό; Θα έπρεπε να κάνει αυτό; Η ελληνική κυβέρνηση λέει ότι θα κάνει κάτι. Αυτό το «κάτι» είναι αρκετό να επιφέρει ογκώδεις απεργίες των αγροτών, των εργαζομένων νοσοκομείων, των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας, των τελωνειακών ανώτερων υπαλλήλων, και όλων εκείνων που καλούνται να μειώσουν το εισόδημά τους, στη μέση μιας οικονομικής κρίσης και της αυξανόμενης ανεργίας.
Θα έπρεπε η Γερμανία να κάνει κάτι; Οι Γερμανοί δεν θέλουν για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος είναι το ενδεχόμενο αίτημα και άλλων κρατών που είναι σε οικονομική δυσκολία (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ιρλανδία) για τον ίδιο λόγο.
Ο δεύτερος είναι οι εσωτερικές πιέσεις των πολιτών τους που βλέπουν οποιαδήποτε βοήθεια στην Ελλάδα ως χρήματα που αφαιρούνται από αυτούς, όταν μάλιστα έχουν υποστεί κι αυτοί επίσης οικονομική αφαίμαξη.
Από την άλλη, εάν η Ελλάδα (και άλλες χώρες) συμπιέζουν τους πολίτες τους για να μειώσουν το χρέος, σημαίνει μειωμένη αγοραστική δύναμη για εισαγωγές - καταρχήν, από τη Γερμανία. Και αυτό σημαίνει στη συνέχεια ύφεση για τη γερμανική οικονομία.
Ο Josef Joffe, συντάκτης του Γερμανικού Die Zeit, βρυχάται : «Η Ευρώπη έχει γίνει τεράστιο κράτος πρόνοιας για όλους, για τα κράτη καθώς επίσης και τα άτομα.»
Εν τω μεταξύ, το ευρώ κατρακυλά και το δολάριο είναι άλλη μια φορά, προς στιγμήν, ένα «ασφαλές λιμάνι.»
Ο Ferguson μας προειδοποιεί όμως ότι «Η Αμερική είναι για το χρέος των κυβερνήσεων ένα ασφαλές λιμάνι, με τον τρόπο που το Pearl Harbor ήταν ένα ασφαλές λιμάνι το 1941.»
Όταν ένας αναλυτής των Financial Times ανέφερε ότι η Γερμανία επρόκειτο τελικά να εγγυηθεί για την Ελλάδα, ένας γερμανός αναγνώστης σχολίασε: «Δηλαδή αυτό που λέτε είναι ότι τους δίνετε τα χρήματά σας για να τα ξοδέψουν στο κατάστημά σας.» Αλλά αυτό ακριβώς δεν κάνουν Κινέζοι, όταν αγοράζουν τα ομόλογα των ΗΠΑ;
Αυτό που οι πολυάριθμες αναλύσεις της βραχυπρόθεσμης περιστολής και του βραχυπρόθεσμου κέρδους δεν εκτιμούν είναι ότι το πρόβλημα είναι παγκόσμιο και δομικό.
Οι τράπεζες υπάρχουν για να βγάζουν χρήματα. Τα παιχνίδια που έπαιξε η Goldman Sachs (και άλλες τράπεζες επίσης) δεν ήταν μόνο με την Ελλάδα, αλλά με πολλές, με πάρα πολλές χώρες - ακόμη και με τη Γερμανία, τη Γαλλία, τη Βρετανία, όπως και με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτό γίνεται επειδή οι κυβερνήσεις επιθυμούν να επιβιώσουν. Γι' αυτό, πρέπει να ξοδέψουν αρκετά χρήματα για να αποτρέψουν τη «δίνη» και την λαϊκή εξέγερση. Και εάν δεν συγκεντρώνουν αρκετούς φόρους για να το επιτύχουν (επειδή δεν θέλουν να αυξήσουν περισσότερο τους φόρους και επειδή μια αδύνατη οικονομία σημαίνει λιγότερα γενικά φορολογικά έσοδα), πρέπει «να αναθερμάνουν» τους προϋπολογισμούς τους με δανεισμό. Και ο κρυφός δανεισμός (από τις τράπεζες, παραδείγματος χάριν) είναι καλύτερος από τον φανερό δανεισμό, δεδομένου ότι επιτρέπει στις κυβερνήσεις να αποφύγουν την κριτική, μέχρι την ημέρα που το μυστικό θα αποκαλυφθεί και θα πρέπει να «τρέξουν στην τράπεζα.»
Τα προβλήματα της Ελλάδας είναι πράγματι προβλήματα της Γερμανίας. Τα προβλήματα της Γερμανίας είναι πράγματι προβλήματα των ΗΠΑ. Και τα προβλήματα των ΗΠΑ είναι πράγματι παγκόσμια προβλήματα. Οι αναλύσεις για το ποιος έκανε τι τα τελευταία δέκα χρόνια είναι πολύ λιγότερο χρήσιμες απ' ότι η συζήτηση για το τι μπορεί να γίνει , αν μπορεί να γίνει κάτι, τα επόμενα δέκα χρόνια.
Αυτό που συμβαίνει είναι ένα παγκόσμιο παιχνίδι της κότας . Ο καθένας φαίνεται να περιμένει ποιος θα υποχωρήσει πρώτος. Κάποιος θα κάνει το λάθος. Και τότε θα έχουμε αυτό που ο Barry Eichengreen έχει αποκαλέσει «την μητέρα όλων των οικονομικών κρίσεων». Από την οποία θα επηρεαστεί ακόμη και η Κίνα .
Τα Credit Default Swaps (CDS)
"Την άμεση διεξαγωγή έρευνας για το ρόλο και τις επιπτώσεις κερδοσκοπικών κινήσεων που συνδέονται με τη διαπραγμάτευση Credit Default Swaps (CDS) επί κρατικών ομολόγων χωρών της ΕΕ, καθώς και την εξακρίβωση τυχόν κατάχρησης της αγοράς, ζητούν η Ελλάδα, η Γερμανία, η Γαλλία και το Λουξεμβούργο."
Σε κοινή τους επιστολή προς τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο και τον Ισπανό πρωθυπουργό Χοσέ Λουΐς Ροντρίγκεζ Θαπατέρο, που φέρει ημερομηνία 10 Μαρτίου, οι ηγέτες της Γερμανίας, της Γαλλίας, του Λουξεμβούργου και της Ελλάδας ζητούν επίσης να ενισχυθεί η διαφάνεια στην αγορά παραγώγων.
Την επιστολή υπογράφουν ο πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου, ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί, ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και η Γερμανίδα καγκελάριος Αγκελα Μέρκελ.
Ταυτόχρονα Παπανδρέου, Μέρκελ, Σαρκοζί και Γιούνκερ διατυπώνουν την παραίνεση «…να αποτρέψουμε κερδοσκοπικές κινήσεις που προκαλούν τόση αβεβαιότητα στην αγορά ώστε οι τιμές να μην παρέχουν πλέον ακριβή πληροφόρηση και η χρηματοδότηση μιας χώρας να φθάνει σε αδικαιολόγητα υψηλά επίπεδα. Για το λόγο αυτό προτείνουμε θα ξεκινήσει το συντομότερο δυνατό, σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, έρευνα για τον ρόλο και τις επιπτώσεις των κερδοσκοπικών πρακτικών σε σχέση με τις συναλλαγές CDS σε κρατικά ομόλογα ευρωπαϊκών χωρών».
Αυτό και μόνο το γεγονός είναι αποκαλυπτικό της πλήρους αυτονόμησης της Οικονομίας από τον έλεγχο των Κυβερνήσεων και της αυτεξούσιας λειτουργίας της , τόσο σε κανονιστικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο κατανομής και διαχείρισης του Παγκόσμιου Πλούτου.
Δεν πρόκειται δηλαδή περί κάποιου λάθους και ανομιών ή κάποιας σκοτεινής συνωμοσίας που οδήγησε στην κρίση. Οι κανόνες του οικονομικού συστήματος , είναι σύνομοι , και εν γνώσει των κυβερνητών , οι οποίοι εν πολλοίς βασίζουν την εκλογή τους στην "καταγγελλόμενη " σήμερα κερδοσκοπία.
Το παράδειγμα της Ελλάδας όσον αφορά τα δαιμονοποιημένα CDS είναι χαρακτηριστικό :
"Το αποφασιστικό εργαλείο στο παιχνίδι που παίχτηκε εναντίον της Ελλάδας είναι ένα εντελώς πρόσφατο χρηματοπιστωτικό προϊόν που ονομάζεται CDS (από τα αρχικά των αγγλικών λέξεων credit default swaps) Ασφάλιστρα Επενδυτικού Κινδύνου.
"Πρόκειται για ασφάλιση κατά της περίπτωσης μη αποπληρωμής ενός χρέους.
"Μια τράπεζα π.χ. που αγοράζει ομόλογα ενός κράτους ασφαλίζει το ποσό που έδωσε σε μια άλλη τράπεζα, η οποία είναι υποχρεωμένη να της δώσει αυτή τα λεφτά της, αν το κράτος χρεοκοπήσει και βρεθεί σε αδυναμία να εξοφλήσει τα ομόλογά του όταν λήξουν ή να πληρώσει ενδιαμέσως τους τόκους.
"Εννοείται ότι όσο πιο επισφαλής είναι η οικονομική κατάσταση μιας χώρας τόσο υψηλότερα ασφάλιστρα θα απαιτήσει η τράπεζα που ασφαλίζει το χρέος.
"Το στοιχείο που σοκάρει είναι ότι τρεις και μόνο τραπεζικοί κολοσσοί, η γερμανική Ντόιτσε Μπανκ και οι αμερικανικές Γκόλντμαν Ζαξ και Τζ. Π. Μόργκαν ελέγχουν τον 75% (!) της παγκόσμιας αγοράς των CDS.
"Πάμε τώρα στην περίπτωση της Ελλάδας. Περί τα μέσα Γενάρη, περίπου δέκα ημέρες πριν η χώρα μας αναζητήσει αγοραστές για το πενταετές ομόλογό της, η Ντόιτσε Μπανκ δημοσιοποιεί μια έκθεση – φωτιά για την ελληνική οικονομία, όπου αναφέρει πως πάμε χάλια και δεν αποκλείεται κατάρρευση.
"Αμέσως μετά κινητοποιείται το τμήμα της CDS της Ντόιτσε Μπανκ.
"Ζητάει πολύ υψηλότερα ασφάλιστρα για το ελληνικό χρέος, αφού υποτίθεται ότι η χώρα μας βρίσκεται σε επικίνδυνη κατάσταση, όπως λέει το τμήμα μελετών της… ίδιας τράπεζας!
"Αφού το επιτόκιο των CDSγια την Ελλάδα ανεβαίνει, περνάει αμέσως το μήνυμα παγκοσμίως στο χρηματοπιστωτικό σύστημα: τα διεθνή ΜΜΕ που δρουν ως «παπαγαλάκια» των κερδοσκόπων ουρλιάζουν ότι η ελληνική οικονομία παραπαίει, η ανενημέρωτη κοινή γνώμη τρομοκρατείται και οι επαΐοντες καταλαβαίνουν ότι στοχοποιήθηκε η Ελλάδα και οδεύει προς οικονομικό «γδάρσιμο».
"Εν συνεχεία η ίδια η Ντόιτσε Μπανκ μαζί με την Γκόλντμαν ξαξαναλαμβάνουν να… πουλήσουν τα ελληνικά ομόλογα! Να τα προωθήσουν στους υποψήφιους αγοραστές!
"Ναι, αυτοί ακριβώς που συμμετείχαν ενεργά στην οργάνωση του κλίματος καταρράκωσης της ελληνικής οικονομίας για να διευκολυνθούν οι κερδοσκοπικές επιθέσεις!
"Δεν πρόκειται περί κακόγουστου αστείου. Μιλάμε εντελώς σοβαρά…..
"Η ελληνική κυβέρνηση, όπως και πάμπολλες άλλες κυβερνήσεις, υποχρεώνεται αντικειμενικά να προστρέξει στις τράπεζες που ελέγχουν την αγορά CDS, παρ’ όλο που υπονομεύουν την Ελλάδα. Τους πληρώνει ουσιαστικά «προστασία», με τη χυδαία έννοια του όρου, ελπίζοντας να τις εξευμενίσει ώστε να την βοηθήσουν να δανειστεί με ανεκτά επιτόκια.
"Η Ντόιτσε Μπανκ λοιπόν ως ανάδοχος τράπεζα μαζί με την Γκόλντμαν Ζαξ και άλλες, που παίζουν πολύ δευτερεύοντα ρόλο, καθορίζουν ουσιαστικά το επιτόκιο με το οποίο θα διαθέσει τα ομόλογά της η κυβέρνηση Παπανδρέου, η οποία στην πραγματικότητα δεν έχει περιθώρια να μη συμμορφωθεί στις υποδείξεις τους.
"Εννοείται ότι η Ντόιτσε Μπανκ και η Γκόλντμαν Ζαξ έχουν ενημερώσει τους πελάτες τους, οι οποίοι τρέχουν σαν τρελοί να αγοράσουν ελληνικά ομόλογα με επιτόκιο 6,2%, γιατί φυσικά οι τράπεζες αυτές γνωρίζουν εκ των ένδον πως έχει στηθεί το παραμύθι της δήθεν επαπειλούμενης χρεοκοπίας. Η Ντόιτσε Μπανκ και η Γκόλντμαν Ζαξ εισπράττουν παχυλές προμήθειες εκατομμυρίων ευρώ από τους πελάτες τους, ενώ αγοράζουν και οι ίδιες μεγάλες ποσότητες χρυσοφόρων ελληνικών ομολόγων.
"Τώρα ετοιμάζουν τον επόμενο γύρο ελληνικού δανεισμού, στήνοντας σκηνικό για ακόμη μεγαλύτερα κέρδη φυσικά…
"Τώρα τρέμουν τα κράτη, όμηροι των τραπεζών και καθυβρίζουν την Ελλάδα οι Γερμανοί.
"Έχουν όμως ταραχθεί ακόμη και αυτοί από την επίδειξη δύναμης των τραπεζών.
«Η Κοινότητα θα έπρεπε να σκεφθεί πώς θα μπορέσει να αποξηράνει αυτόν τον βάλτο (των τραπεζών) που πιάνει ομήρους ολόκληρες χώρες» έγραψε σε πρωτοσέλιδο κύριο άρθρο της η«Φράνκφουρτερ Αλγκεμάινε».
"Η «Μοντ» είναι εξοργισμένη:
" Μόλις έναν χρόνο αφότου τα κράτη έσωσαν τις τράπεζες αφιερώνοντας κολοσσιαία ποσά και στις δύο όχθες του Ατλαντικού -25% του ΑΕΠ σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα- τα χρεωμένα κράτη πέφτουν θύματα επιθέσεων από τα ίδια τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που διέσωσαν." [February 22, 2010 , Greek News ]
Η κυνική ευφυία και ευελιξία των hedge funds
Hedging: Αντιστάθμιση κινδύνου , Συναλλαγή κατά την οποία ένας επενδυτής προσπαθεί να προστατεύσει μία θέση του στην υποκείμενη αγορά χρησιμοποιώντας μία αντίθετη θέση στην αγορά των παραγώγων.
Premium : Υπέρ το άρτιον. Η διαφορά της ονομαστικής τιμής και της προσφερόμενης τιμής
«Η συναλλαγή ξεκίνησε το 2009, όταν τα hedge funds αγόρασαν μεγάλες ποσότητες ελληνικών CDSs, υποθέτοντας ότι οι αγορές πολύ σύντομα θα "ξυπνήσουν" και θα δουν τα προβλήματα της Ελλάδας, οπότε θα στραφούν στις αγορές CDSs για να προστατευθούν.
Τα hedge funds (κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου) στοιχημάτισαν ότι, εάν η κατάσταση της ελληνικής οικονομίας επιδεινωθεί -όπως είχαν προβλέψει- τότε οι κάτοχοι ελληνικών ομολόγων αξίας 300 δισ. δολαρίων θα έσπευδαν στις αγορές CDSs για να προστατευθούν ή θα αναζητούσαν αγοραστές για τα ελληνικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους.
Έχοντας κλειδώσει φθηνά την αγορά CDS, τα hedge funds θα είχαν την ευκαιρία να τα πουλήσουν με υψηλό premium στις πανικόβλητες τράπεζες ή σε οποιονδήποτε άλλον. Τελικώς το στοίχημά τους ήταν ιδιαίτερα επικερδές.»
Οι αναλυτές αναφέρουν : «Παλαιότερα οι χρηματαγορές έπαιρναν στίγμα από τις τράπεζες, μια που αυτές ήλεγχαν βασικά το χρηματιστηριακό μονοπώλιο. Σήμερα το στίγμα δίνουν ιδιωτικές εταιρίες διαπραγμάτευσης (proprietary trading firms), οι οποίες λειτουργούν για ίδιον όφελος.
"Γενικά μιλώντας, όσο λιγότερο αποτελεσματική είναι η αγορά τόσο πιο κερδοφόρα μπορεί να είναι για ταλαντούχους διαμεσολαβητές. Αλλά και το αντίθετο ισχύει επίσης. Ατυχώς, μάλιστα, αυτή είναι ακριβώς η κατεύθυνση στην οποία οι χρηματαγορές βαδίζουν, με ταχύτητα που κόβει την ανάσα.
"Παλαιότερα, οι market makers (ειδικοί διαπραγματευτές) καθόριζαν τις τιμές, υποχρεώνοντας τους επενδυτές να πληρώνουν premium με τη μορφή διευρυμένων spreads και φουσκωμένων προμηθειών, μόνο και μόνο για να έχουν το προνόμιο της πρόσβασης στην αγορά. Σήμερα οι επενδυτές θέλουν να καθορίζουν οι ίδιοι τις τιμές. Να δέχονται προσφορές ή να ποντάρουν μόνο όποτε θέλουν.
"Τα εθνικά χρηματιστήρια δεν είναι πια το "φυσικό μονοπώλιο", ενώ τόσο η ορατή όσο και η σκοτεινή ρευστότητα είναι τώρα κατακερματισμένη σε διάφορες δωσιδικίες. Αποτέλεσμα αυτού είναι να ζούμε σε έναν κόσμο στον οποίο κυριαρχούν οι πόλεμοι των ρομπότ-διαπραγματευτών με χιλιάδες συναλλαγές και εντολές να διακινούνται με ταχύτητα υπο-millisecond.
"Λόγω των εσωτερικών τους πηγών χρηματοδότησης, θα περίμενε κανείς οι τράπεζες να λειτουργούν καλά σε αυτές τις συνθήκες αυξημένων απαιτήσεων. Ωστόσο, δεν έχουν πια αυτές το πάνω χέρι. Οι νέες είσοδοι στο παιχνίδι της διαπραγμάτευσης επιφέρουν ραγδαίες αλλαγές στη δομή της αγοράς και "ρίχνουν το γάντι" σε όλα τα επιχειρηματικά μοντέλα που προσελκύουν παχυλά περιθώρια από τη μονοπώληση της ρευστότητας των επενδυτών.
Traders υψηλών συχνοτήτων
"Υπό τον ενιαίο τίτλο "traders υψηλών συχνοτήτων" φιλοξενείται η τελευταία και πιο ουσιαστική πράξη της πορείας "εκδημοκρατισμού" των αγορών. Η δομή της αγοράς, που παλαιότερα καθορίζονταν από τις τράπεζες -ως κύριους φορείς των χρηματιστηριακών μονοπωλίων- καθορίζεται τώρα από έξυπνες και ανεξάρτητες ιδιωτικές εταιρίες διαπραγμάτευσης που λειτουργούν για λογαριασμό τους.
"Παλαιότερα δεν ήταν δυνατόν να βρει κανείς κορυφαίες ικανότητες διαπραγμάτευσης παρά μόνο στο δυναμικό μιας τράπεζας. Με την έκρηξη των hedge funds οι τράπεζες ξεκίνησαν να παίζουν τον ρόλο του εκκολαπτηρίου ταλαντούχων traders με τους πιο επιτυχημένους εξ αυτών να οδεύουν είτε προς ιδιωτικά desks, είτε προς Hedge Funds Spin Offs, όπως είναι η Brevan Howard και οι CQS και GLG.
"Η διαδικασία της εποπτικής αναμόρφωσης είναι αργή, αναπόφευκτα συμβιβαστική και πενιχρά εστιασμένη. Παρ' όλα αυτά, καθώς η Ευρώπη τρεκλίζει προς τη MiFID II, υπάρχει η τάση για μια ανοιχτή και δίκαιη δομή αγοράς.Αυτή η τάση, σε συνδυασμό με τον ενισχυμένο ανταγωνισμό στον κλάδο του fund management και τη διάθεση για μεγαλύτερη διαφάνεια, θα αυξήσει την πίεση στις τράπεζες, ώστε να προσφέρουν υπηρεσίες αντιπροσώπευσης επί συναλλαγών.
"Κάτι τέτοιο, ωστόσο, θα καταστήσει δυσκολότερη την εξαγωγή κέρδους από τις ιδιωτικού τύπου συναλλαγές. Είναι πιθανό για τις τράπεζες να βγάλουν χρήματα εντός ενός τέτοιου περιβάλλοντος, αλλά για αρκετές από αυτές οι αμοιβές επιπέδου αντιπροσώπευσης στις οποίες θα μεταβούν θα είναι πιθανότατα κατώτερες από το υψηλό κόστος, όπως αυτό διαμορφώθηκε πέρυσι.
( Richard Balarkas , CEO της εταιρίας παροχής χρηματοοικονομικών υπηρεσιών Instinet.)
Το Club Med , η δημιουργική λογιστική ,οι αξιολογητές
Η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν υψηλά ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών. Πέρυσι αυτά τα ελλείμματα έφθασαν συνολικά στα 102 δισ. ευρώ, με το 50% να οφείλεται στις εμπορικές σχέσεις με την ευρωζώνη.
Την ίδια στιγμή η Γερμανία έχει μεγάλο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών -πέρυσι έφθασε στα 80 δισ. ευρώ- με το 50% αυτού να οφείλεται, επίσης, στις εμπορικές σχέσεις με τους εταίρους της στην ευρωζώνη.
Η συζήτηση περί πλασματικών στοιχείων της Ελλάδας για την ένταξη στην ευρωζώνη φαίνεται πως είναι υποκριτική και έχει ελάχιστη αξία, διότι οι διαφορές που αποκαλύφθηκαν μετά την Αλογοσκούφεια αναθεώρηση ήταν αμελητέες, αφού η πραγματικότητα είναι ότι τα δημοσιονομικά ελλείμματα και η διαχείρισή τους αφορούν το σύνολο των δυτικών οικονομιών.
Ο Gerald Corrigan, πρώην πρόεδρος της Federal Reserve Bank της Νέας Υόρκης, που εισήλθε στην Goldman το 1994, ανέφερε στη βρετανική κοινοβουλευτική επιτροπή ότι "με το πλεονέκτημα τής εκ των υστέρων εκτίμησης" τα ρυθμιστικά στάνταρ που αφορούσαν σε αυτές τις συμφωνίες θα έπρεπε να είναι υψηλότερα.
Ο Corrigan επισημαίνει στην κατάθεσή του ότι τα κράτη προσπαθούν να διαχειριστούν τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα "επί αιώνες" και η Goldman ήταν μία μόνο μεταξύ των πολλών τραπεζών που δόμησαν συναλλαγές με τις οποίες βοηθήθηκαν οι χώρες της ευρωζώνης να μειώσουν τα ελλείμματά τους.
Τα σχόλια του κ. Corrigan έγιναν την ίδια ημέρα που η Goldman δημοσιοποίησε εξήγηση για τις συναλλαγές στο website της για πρώτη φορά, δηλώνοντας ότι τα swaps ήταν συμβατά με τις λογιστικές αρχές της Ε.Ε. που ίσχυαν τότε και είχαν "ελάχιστη" επίδραση στη συνολική δημοσιονομική κατάσταση της Ελλάδας.
"Δεν είναι όμως δίκαιο να ρίχνουμε όλες τις ευθύνες στην Ελλάδα. Αν δούμε το γιατί έπεσε η ψυχολογία απέναντι στα ομόλογά της χθες, αποκαλύπτεται ένα βαθύτερο μειονέκτημα - το ρυθμιστικό κίνητρο για τους επενδυτές να παραδώσουν την κρίση τους για το αξιόχρεο σε λίγους οίκους αξιολόγησης.
Οι χθεσινοί σπασμοί αποδόθηκαν στα σχόλια αναλυτή της Moody’s Investors Service, που είπαν ότι αν η χώρα παρεκκλίνει από το πρόγραμμα λιτότητας, το αξιόχρεό της μπορεί να υποβαθμιστεί κατά δύο βαθμίδες.
Η άποψή του έχει σημασία γιατί οι ρυθμιστές αποφασίζουν ότι έχει. Αν η Moody’s υποβαθμίσει τα ελληνικά ομόλογα, οι τράπεζες της χώρας δεν θα έχουν τη δυνατότητα να τα καταθέσουν ως εγγύηση στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κι αυτή η πηγή θα εξαφανιστεί.
Έτσι, ένα μαζικό νέο ξεπούλημα γίνεται η λογική αντίδραση στη γνώμη ενός ατόμου.
Η πιστωτική κρίση έδωσε πολλά παραδείγματα αυτής της δυναμικής. Αν τα δομημένα πιστωτικά εργαλεία είχαν αξιολόγηση "ΑΑΑ", οι επενδυτές δεν θα έμπαιναν στον κόπο να τα εξετάσουν.
Οι υποβαθμίσεις, όταν γίνουν, καθίστανται οι αυτοεπιβεβαιούμενες προφητείες καταστροφής, καθώς αυτόματα κόβουν τις πηγές δανεισμού."
Ελληνικά ομόλογα αγοράζουν fund-κολοσσοί της Deutsche Bank και η Commerzbank
Του Ηλία Μπέλλου, http://www.isotimia.gr/
Αύξηση θέσεων στα ελληνικά κρατικά ομόλογα συνιστά πλέον στους πελάτες του, ο μεγαλύτερος διαχειριστής ομολογιακών αμοιβαίων κεφαλαίων στην Γερμανία, η DWS Investment Gmb, (η οποία ελέγχεται από την Deutsche Bank) υπογραμμίζοντας πως τα μέτρα λιτότητας και η προοπτική βοήθειας από την Ευρώπη καθιστούν ελκυστική την επένδυση αυτή .
Αύξηση θέσεων σε ομόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας και ειδικότερα της Ελλάδας και της Πορτογαλίας ανακοίνωσε το μεσημέρι της Παρασκευής και η επίσης γερμανική τράπεζα Commerzbank AG. Ο επικεφαλής επενδύσεων της γερμανικής τράπεζας στα γραφεία του Λονδίνου Peter Schaffrik δήλωσε χαρακτηριστικά πώς συνιστά αγορές «ολόψυχα» μετέδωσε το Bloomberg. Δήλωσε, μάλιστα πως αναμένει αποδόσεις υψηλότερες στις επενδύσεις σε ελληνικά ομόλογα, από αυτές σε ομόλογα μεγαλύτερων κρατών με πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ όπως η Γερμανία.
Η εξέλιξη έρχεται μια εβδομάδα μετά την επίσκεψη του επικεφαλής της Deutsche Bank, Josef Ackermman, στην Ελλάδα και ενώ πραγματοποιείται η επίσκεψη Γ. Α. Παπανδρέου στο Βερολίνο. H DWS Investment Gmb αποτελεί τον επενδυτικό βραχίονα της Deutsche Asset Management, μονάδα με τη σειρά της της Deutsche Bank Group, και με 136 δισ. ευρώ κεφάλαια υπό διαχείριση.
Μία μέρα μετά την επιτυχή ελληνική δημοπρασία 10ετών τίτλων η DWS Investment GmbH δια στόματος του fund manager, Johannes Mueller δηλώνει πως αν και οι προκλήσεις που απομένουν είναι σημαντικές η αξία που προσφέρουν αυτή τη στιγμή οι ελληνικοί τίτλοι είναι ιδιαίτερα ελκυστική. «Βλέπουμε ολοένα και περισσότερες ενδείξεις πως η Ελλάδα έχει αρχίσει την διαδρομή εξόδου από την κρίση και η σχέση ρίσκου/ανταμοιβής έχει μετατοπιστεί προς όφελος των ελληνικών ομολόγων.
Η DWS σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στο Bloomberg διακρατεί πλέον ελληνικά ομόλογα σε ποσοστό μεγαλύτερο από ότι υπαγορεύει η στάθμιση της χώρας (overweight θέση). Το Φεβρουάριο το fund είχε αναβαθμίσει πάλι τη χώρα σε neutral από underweight.
Η DWS δεν αποκαλύπτει αν αγόρασε τίτλους την Πέμπτη . Η HSBC Holdings Plc που ήταν ανάδοχος γνωστοποίησε ότι περισσότερο από το ένα τρίτο της έκδοσης πήγε σε Γερμανούς και Βρετανούς επενδυτές
Οι επιδράσεις : Ευρωπαϊκή Πίστη
" Η δημοτικότητα του ευρωπαϊκού τραπεζικού κλάδου μεταξύ των fund managers μειώθηκε με τη μεγαλύτερη πτώση που εκδηλώθηκε ποτέ μέσα σε έναν μήνα, σύμφωνα με την έρευνα μεταξύ των κορυφαίων θεσμικών επενδυτών του πλανήτη που διενεργεί η Bank of America - Merrill Lynch.
Ο δείκτης δημοτικότητας του τομέα μειώθηκε από το 16% τον Ιανουάριο στο - 53% τον Φεβρουάριο, που είναι η μεγαλύτερη μηνιαία πτώση από τότε που διεξάγεται η έρευνα. Πρόκειται για το πιο αρνητικό επίπεδο επενδυτικής εμπιστοσύνης έναντι τραπεζών από τον Μάρτιο του 2009, στο ναδίρ της χρηματοπιστωτικής κρίσης και η χειρότερη θέση underweight μεταξύ όλων των κλάδων, που καταγράφει η Merrill σε επτά μήνες.
Οι επαγγελματίες διαχειριστές κεφαλαίων έχουν μειώσει δραματικά τα ανοίγματά τους στις τράπεζες τον τελευταίο μήνα, εξαιτίας ανησυχιών για ενδεχόμενη στάση πληρωμών στην ευρωζώνη.
Ο κ. Gary Baker, στρατηγικός αναλυτής ευρωπαϊκών μετοχών της BofA, αποκάλεσε τις τράπεζες "τον πλέον μισητό ευρωπαϊκό κλάδο… Αυτό που συνέβη στην Ελλάδα έχει εγείρει ερωτήματα για τα δάνεια των τραπεζών και την έκθεσή τους σε άλλες περιφερειακές οικονομίες. Υπάρχει επιπλέον ο φόβος ότι το κόστος κεφαλαίου θα αυξηθεί για τις τράπεζες".
Το τραπεζικό "ξεπούλημα" συγκεντρώθηκε επί το πλείστον στην Ευρώπη. Πράγματι, οιΑμερικανοί επενδυτές μείωσαν τις underweight θέσεις τους, καθώς αυξήθηκε η εμπιστοσύνη για τις αμερικανικές και ασιατικές τράπεζες.
Συνολικά, 165 fund managers, που διαχειρίζονται συγκεντρωτικά 355 δισ. δολάρια, συμμετείχαν στην ευρωπαϊκή έρευνα.
Οι δημοσιονομικές ανησυχίες στις περιφερειακές οικονομίες, όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Ισπανία και η Ιρλανδία, δημιούργησαν μια ευρύτερη αποφυγή της ευρωζώνης.
Μετά τη μεγαλύτερη αισιοδοξία που επικρατούσε τον περασμένο μήνα, οι προσδοκίες για την ευρωπαϊκή ανάπτυξη μειώθηκαν κάθετα τον Φεβρουάριο. Τον συγκεκριμένο μήνα, ποσοστό 51% περιμένει τόνωση της ευρωπαϊκής οικονομίας σε ετήσιο ορίζοντα, έναντι 74% τον Ιανουάριο.
"Οι διεθνείς επενδυτές έχασαν την πίστη τους στην Ευρώπη. Έχουν θέσεις underweight στην ευρωζώνη για πρώτη φορά από τον Σεπτέμβριο και καθαρό ποσοστό 11% δηλώνει θέσεις underweight, έναντι ποσοστού 2% τον Ιανουάριο", τόνισε ο κ. Baker.
Οι ελληνικές τράπεζες
Philip Alexander,Δημοσιεύθηκε: 05/03/10, The Banker
Αν τα πράγματα εξελίσσονταν κανονικά, ο ελληνικός τραπεζικός κλάδος θα ήταν υγιής. Οι τέσσερις μεγαλύτερες ελληνικές τράπεζες ανταγωνίζονται με σχετικά ισότιμους όρους αρκετούς μικρότερους παίκτες, οι οποίοι συνήθως ανήκουν σε ομίλους του εξωτερικού.
Δεν υπάρχει κάποιος τραπεζικός γίγαντας ή κρατικές τράπεζες που να δημιουργούν στρεβλώσεις και να πιέζουν τον ανταγωνισμό, όπως συμβαίνει στη Μ. Βρετανία, ούτε ο κλάδος είναι πολυτεμαχισμένος σε μικρότερες ανεπαρκείς τράπεζες όπως συμβαίνει στη Γερμανία.
Πριν τη χρηματοοικονομική κρίση, το επιχειρηματικό μοντέλο για τις περισσότερες ελληνικές τράπεζες ήταν πολύ συντηρητικό σε ό,τι αφορά τις εγχώριες δραστηριότητες.
«Σε αντίθεση με αυτό που συνέβη σε άλλες χώρες, οι ελληνικές τράπεζες δεν προκάλεσαν την οικονομική κρίση- είναι θύματά της», λέει ο Γκίκας Χαρδούβελης επικεφαλής οικονομολόγος της EFG Eurobank, μιας από τις τέσσερις μεγάλες ελληνικές τράπεζες.
….Δύο εκ των τριών βασικών πρακτορείων αξιολόγησης έχουν τώρα υποβαθμίσει τους ελληνικούς τίτλους εθνικού χρέους σε επίπεδο κατώτερο του “A-”. Το επίπεδο «A-»αποτελεί τη «βάση» για να γίνονται τα ομόλογα δεκτά ως εγγυήσεις σε συναλλαγές με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Η ΕΚΤ έχει πρόσκαιρα χαμηλώσει το όριο αυτό σε BBB- προκειμένου να βοηθηθούν οι τράπεζες διαρκούσης της οικονομικής κρίσης, αλλά αυτή η εξαίρεση θα ισχύσει μόνο έως το τέλος του 2010.
«Υπάρχει τουλάχιστον ένα θετικό για τις ελληνικές τράπεζες», επισημαίνει η κ.Μιράντα Ξαφά- πρώην απασχολούμενη στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και νυν senior investment strategist για λογαριασμό της ελβετικής φίρμας wealth management IJ Partners. «Τα ελληνικά ομόλογα αποτελούν μόλις το 8% των ελληνικών τραπεζικών στοιχείων ενεργητικού, ενώ το 70% των ομολόγων ανήκει σε ξένους επενδυτές», τονίζει.
Η αύξηση των αποδόσεων στους κρατικούς ομολογιακούς τίτλους πιέζει τις ελληνικές τράπεζες σε ό,τι αφορά τις υποχρεώσεις. Αυτό είναι σημαντικό γιατί οι τέσσερις μεγάλες ελληνικές τράπεζες χρησιμοποίησαν την πλούσια ρευστότητά τους για να επεκταθούν στις χώρες της Ν.Α. Ευρώπης..……
Ο κ. Θωμόπουλος υπολογίζει ότι ακόμα και αν υποθέσουμε ότι τα spreads δεν διευρύνονται περαιτέρω, η αύξηση κατά 300 και 400 μονάδες βάσης στα κόστη χρηματοδότησης θα μεταφραστεί σε 360 έως 480 εκατ. ευρώ έξτρα κόστους για τις τέσσερις μεγαλύτερες τράπεζες- κάτι που αντιστοιχεί στο περίπου 20% των κερδών τους του εννεαμήνου του 2009.
……Το υψηλότερο κόστος κεφαλαίου για τις εγχώριες τράπεζες είναι ιδιαίτερα σημαντικό δεδομένης και της παρουσίας 27 ξένων τραπεζών στην Ελλάδα- αν και οι περισσότερες εξ αυτών έχουν σχετικά περιορισμένη δράση. Ορισμένες από τις ξένες τράπεζες, των οποίων οι μητρικές έχουν υψηλά πιστωτικά ratings, είναι- εξ όσων φαίνεται- ικανές να προσφέρουν εταιρικά δάνεια με χαμηλότερο επιτόκιο ακόμη και από αυτό που πληρώνει το ίδιο το εθνικό χρέος για τη δική του χρηματοδότηση.
………Αυτό το οποίο ένας τραπεζίτης χαρακτήρισε ως «πόλεμο καταθέσεων» ανέκυψε στο πρώτο τρίμηνο του 2009, όταν οι τράπεζες, αγχωμένες για τη ρευστότητά τους, ανταγωνίστηκαν στις προσφορές προς τους πελάτες τους τόσο έντονα, ώστε τα περιθώρια δέχτηκαν σημαντικό πλήγμα. Οι εγχώριοι τραπεζίτες λένε πως έμαθαν το μάθημά τους, αλλά ο κίνδυνος ότι μια τράπεζα θα πανικοβληθεί και θα ξεκινήσει νέο γύρω αύξησης των επιτοκίων καταθέσεων εξακολουθεί να υπάρχει όσο οι αγορές παραμένουν ευμετάβλητες.
Το ευτύχημα για τις ελληνικές τράπεζες ωστόσο είναι ότι τα ξένα ιδρύματα δεν είχαν σημαντική επιτυχία στη συγκεκριμένη αγορά, ούτε πριν την οικονομική κρίση.
Ενώ οι τέσσερις κορυφαίες ελληνικές τράπεζες παρέμειναν κερδοφόρες στο εννεάμηνο του 2009, η Emporiki (η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα ξένης ιδιοκτησίας) κατέγραψε ζημιές 472 εκατ. ευρώ έχοντας ήδη χάσει 492 εκατ. ευρώ το 2008. Οι δείκτες μη εξυπηρετούμενων δανείων της τράπεζας είναι περίπου διπλάσιοι από το μέσο όρο του κλάδου και το σχέδιο αναδιάρθρωσης που ανακοινώθηκε τον Οκτώβριο του 2009 φιλοδοξεί να επαναφέρει την τράπεζα στην κερδοφορία το 2011, εν μέρει υιοθετώντας πρότυπα risk management αντίστοιχα με εκείνα της κατά το 82,5% ιδιοκτήτριας της Credit Agricole.
…..Ωστόσο, η διαδικασία συσσώρευσης ή αναδιάρθρωσης στον κλάδο υπήρξε αργή. Οι απόπειρες συγχώνευσης ανάμεσα στις Εθνική και Alpha Bank το 2002 και στις Marfin και Πειραιώς το 2007 έμειναν στη μέση. Το παρόμοιο (και κλασσικό) μοντέλο των μεγάλων τραπεζών που διαθέτουν πανομοιότυπα δίκτυα υποκαταστημάτων καθιστά δύσκολη την παραγωγή ωφελειών από εξαγορές και συγχωνεύσεις.
Υπάρχει ένα πρόβλημα στην πραγματοποίηση συνεργιών κόστους, καθώς το κλείσιμο των υποκαταστημάτων είναι δύσκολο, λόγω της ανελαστικής αγοράς εργασίας. Στην περίπτωση της Εθνικής και της Alpha, για να είχε νόημα το deal θα έπρεπε να κλείσουν 400 υποκαταστήματα- σχεδόν ολόκληρο το δίκτυο της Alpha Bank- κάτι το οποίο δεν θα είχε θετικό αντίκτυπο στην κοινή γνώμη, λέει ο κ. Κύρτσης της UBS.
Ο κ. Tellier της BNP Paribas επισημαίνει ότι το περιθώριο για τμηματική πώληση μονάδων είναι επίσης περιορισμένο, καθώς οι διαχωριστικές ανάμεσα σε τμήματα όπως η επενδυτική τραπεζική και το leasing είναι υπερβολικά λεπτές για να δελεάσουν πιθανούς αγοραστές. Στο ίδιο πλαίσιο, η Εθνική ανέθεσε στην Goldman Sachs να βρει αγοραστή για την ασφαλιστική της θυγατρική το 2009, αλλά σταμάτησε την αναζήτηση, καθώς δεν ευνοούσαν οι συνθήκες της αγοράς.
……Άλλωστε, και οι ξένοι παίκτες λίγη διάθεση δείχνουν για αγορές, λαμβάνοντας υπόψη τους τα προβλήματα επί παραδείγματι, στην Εμπορική Τράπεζα. Στην πραγματικότητα,προς το παρόν η διαδικασία μοιάζει να κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση, με την Εθνικήνα εμφανίζεται ενδιαφερόμενη για το τμήμα leasing μιας ξένης τράπεζας. Ο κ. Κύρτσης λέει ότι η συσσώρευση φαίνεται πιθανή μακροπρόθεσμα αν η Ελλάδα συγκριθεί με παρόμοιου μεγέθους αγορές, όπως είναι η Σουηδία και η Αυστρία, στις οποίες υπάρχει η τάση να κυριαρχήσουν δύο ή τρεις παίκτες. «Κάτι τέτοιο μπορεί να δώσει στην Ελλάδα το είδος του αληθινού εθνικού πρωταθλητή που θα μπορούσε να είναι ανταγωνιστικός και στο εξωτερικό», εκτιμά.
…Ακριβώς επειδή οι ελληνικές τράπεζες δεν απέκτησαν σημαντικό μέγεθος εκτός συνόρων, είναι σημαντικό το αν θα προχωρήσουν σε εξαγορές ή/και συγχωνεύσεις στη Ν.Α. Ευρώπη. Αν και συνολικά οι ελληνικές τράπεζες ελέγχουν περίπου το 20% των στοιχείων ενεργητικού στις χώρες της Ν.Α. Ευρώπης, το μερίδιό τους στις μεμονωμένες περιπτώσεις βαλκανικών χωρών είναι σχετικά χαμηλό. Σύμφωνα με τον κ. Κύρτση,μόνο στη Βουλγαρία όπου οι ελληνικές τράπεζες ελέγχουν το 28% της αγοράς, η συνολική τους παρουσία ξεπερνά σε μέγεθος εκείνη του μεγαλύτερου παίκτη στη χώρα (στην περίπτωση της Βουλγαρίας, η UniCredit)……
Το ποσοτικό ΑΕΠ και η ποιότητα του πολιτικού συστήματος
Τζόζεφ Στίγκλιτζ : Το ΑΕΠ και η εμμονή με τη στατιστική
NAFTEMPORIKI.GR Τετάρτη, 9 Σεπτεμβρίου 2009
Την ώρα που πασχίζουμε να φέρουμε την παγκόσμια οικονομία στο δρόμο της ανάκαμψης και ταυτόχρονα να αντιμετωπίσουμε την παγκόσμια κλιματική κρίση, ανακύπτει ένα βασανιστικό ερώτημα: άραγε τα στατιστικά στοιχεία δίνουν τις σωστές «ενδείξεις» για το τι θα πρέπει να κάνουμε; Στο σημερινό κόσμο που επικεντρώνεται στις αποδόσεις, οι δείκτες μετρήσεων αποκτούν ολοένα μεγαλύτερη βαρύτητα: οι μετρήσεις καθορίζουν τις πράξεις μας.
Εάν τα αποτελέσματα των μετρήσεων είναι απογοητευτικά, αυτό που πασχίζουμε να κάνουμε (π.χ. να αυξήσουμε το ΑΕΠ) στην πραγματικότητα συμβάλλει στην επιδείνωση του βιοτικού μας επιπέδου. Συχνά, επίσης, ερχόμαστε αντιμέτωποι με ψευτοδιλήμματα, όπως η αντιστρόφως ανάλογη σχέση παραγωγής-προστασίας του περιβάλλοντος, η οποία δεν υφίσταται. Αντιθέτως, η σωστότερη μέτρηση των οικονομικών επιδόσεων μπορεί να αποδείξει ότι τα μέτρα προστασίας του περιβάλλοντος έχουν θετική επίδραση στην οικονομία.
Πριν από 18 μήνες, ο Γάλλος πρόεδρος Νικόλας Σαρκοζί, ίδρυσε τη διεθνή Επιτροπή για την Μέτρηση των Οικονομικών Επιδόσεων και της Κοινωνικής Προόδου, μετά από την απογοήτευση –του ιδίου και πολλών άλλων– για την τρέχουσα ποιότητα των στατιστικών στοιχείων που αφορούν στην οικονομία και την κοινωνία. Στις 14 Σεπτεμβρίου θα δοθεί στη δημοσιότητα η πρώτη πολυαναμενόμενη έκθεση της Επιτροπής.
Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν το ΑΕΠ είναι κατάλληλος δείκτης μέτρησης του βιοτικού επιπέδου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, τα στατιστικά στοιχεία του ΑΕΠ υποδηλώνουν ότι η οικονομία τα πηγαίνει πολύ καλύτερα απ’ ότι πιστεύουν οι ίδιοι οι πολίτες. Επιπλέον, η επικέντρωση στο ΑΕΠ δημιουργεί προστριβές: οι πολιτικοί ηγέτες έχουν μάθει να μεγιστοποιούν τη σημασία του, ενώ οι πολίτες ζητούν να δίνεται προτεραιότητα και στην ενίσχυση της ασφάλειας, στη μείωση της ρύπανσης των θαλασσών και του αέρα, καθώς και της ηχορύπανσης κ.ο.κ. –τα οποία ενδεχομένως λειτουργούν ως τροχοπέδη για την αύξηση του ΑΕΠ. Το γεγονός ότι το ΑΕΠ δεν είναι ο κατάλληλος δείκτης για τη μέτρηση του βιοτικού επιπέδου – ούτε καν της οικονομικής δραστηριότητας– έχει γίνει αντιληπτό εδώ και πολύ καιρό. Τα προβλήματα κάνουν εντονότερα οι οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές, παρότι η βελτίωση των οικονομικών και στατιστικών τεχνικών μας παρέχουν δυνατότητες αναβάθμισης των υφιστάμενων μετρικών συστημάτων.
Για παράδειγμα, ενώ το ΑΕΠ υποτίθεται ότι μετρά την αξία της παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών, για έναν βασικό τομέα της οικονομίας –το κράτος– δεν υπάρχει τυπικός τρόπος μέτρησης, με αποτέλεσμα η παραγωγή να υπολογίζεται συνήθως με βάση τις δαπάνες. Εάν οι δημόσιες δαπάνες αυξάνονται –έστω και αναποτελεσματικά– θεωρείται ότι έχει αυξηθεί και η παραγωγή. Τα τελευταία 60 χρόνια, το μερίδιο των δημόσιων αγαθών στο ΑΕΠ έχει σημειώσει σημαντική αύξηση από 21,4% σε 38,6% στις Ηνωμένες Πολιτείες, από 27,6% σε 52,7% στη Γαλλία, από 34,2% σε 47,6% στη Βρετανία και από 30,4% σε 44,0% στη Γερμανία. Αυτό, λοιπόν, που κάποτε θεωρούνταν αμελητέο, πλέον αποτελεί σημαντικό πρόβλημα.
Ομοίως, οι ποιοτικές βελτιώσεις–καλύτερα αυτοκίνητα αντί για περισσότερα αυτοκίνητα– είναι αυτές που ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την αύξηση του ΑΕΠ σήμερα. Η αξιολόγηση των αναβαθμίσεων σε όρους ποιότητας, όμως, είναι δύσκολη υπόθεση.
Προβλήματα ανάλογα με αυτά που προκύπτουν στις διαχρονικές συγκρίσεις παρουσιάζονται και στις συγκρίσεις μεταξύ των χωρών. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπανούν στην υγεία περισσότερα χρήματα από οποιαδήποτε άλλη χώρα (τόσο σε κατά κεφαλήν επίπεδο, όσο και ως ποσοστό επί του εισοδήματος) χωρίς, ωστόσο, ικανοποιητικά αποτελέσματα. Ένα μέρος της διαφοράς στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ ΗΠΑ και ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών ενδέχεται να οφείλεται σε διαφορές των μεθόδων μέτρησης.
Μια αξιοσημείωτη μεταβολή στις περισσότερες κοινωνίες σήμερα είναι η ενίσχυση των ανισοτήτων, το άνοιγμα δηλαδή της ψαλίδας μεταξύ του μέσου εισοδήματος (μέσος όρος) και του διάμεσου εισοδήματος (του εισοδήματος του «μέσου ανθρώπου», το οποίο τέμνει στη μέση την κλίμακα των εισοδημάτων). Εάν οι απολαβές ελάχιστων τραπεζιτών αυξηθούν θεαματικά, το μέσο εισόδημα αυξάνεται, αλλά τα διάμεσα εισοδήματα των περισσοτέρων μειώνονται. Αυτό σημαίνει ότι τα στατιστικά στοιχεία του κατά κεφαλήν ΑΕΠ δεν αντανακλούν την πραγματική οικονομική κατάσταση των περισσότερων πολιτών. Για την αποτίμηση αγαθών και υπηρεσιών χρησιμοποιούμε τις αγοραίες τιμές. Σήμερα όμως, ακόμη και εκείνοι που εμπιστεύονται τυφλά τις αγορές, αμφιβάλλουν για τις αγοραίες τιμές αμφισβητώντας τις τρέχουσες αξίες. Για παράδειγμα, τα προ της κρίσης κέρδη των τραπεζών –τα οποία αντιστοιχούσαν στο ένα τρίτο των εταιρικών κερδών– αποδείχθηκαν ψευδαίσθηση.
Η διαπίστωση αυτή ρίχνει νέο φως όχι μόνο στις μεθόδους μέτρησης των επιδόσεων που χρησιμοποιούμε, αλλά και στα συμπεράσματα που συνάγουμε. Πριν την κρίση, όταν οι ρυθμοί ανάπτυξης τις ΗΠΑ (με βάσει τους τυπικούς δείκτες μέτρησης του ΑΕΠ) έμοιαζαν πολύ υψηλότεροι από τους αντίστοιχους στην Ευρώπη, πολλοί Ευρωπαίοι υποστήριζαν ότι η Ευρώπη πρέπει να υιοθετήσει τον αμερικάνικο καπιταλισμό.
Φυσικά, εάν κάποιος ήθελε, θα μπορούσε να δει τους αυξανόμενους δείκτες χρέους των αμερικανικών νοικοκυριών, τα οποία θα χρειαστούν πολύ χρόνο για να αποκαταστήσουν την εσφαλμένη εντύπωση της επιτυχίας που προσφέρουν τα στατιστικά στοιχεία του ΑΕΠ.
Οι πρόσφατες εξελίξεις σε επίπεδο μεθοδολογίας μάς έχουν δώσει τη δυνατότητα να αξιολογούμε με μεγαλύτερη ακρίβεια τους παράγοντες που καθορίζουν το βιοτικό επίπεδο των πολιτών και να υπολογίζουμε τα στοιχεία που χρειάζονται για την πραγματοποίηση των αξιολογήσεων αυτών σε τακτική βάση. Οι συγκεκριμένες μελέτες, για παράδειγμα, επικυρώνουν και ποσοτικοποιούν αυτό που θα έπρεπε να είναι προφανές: μια απόλυση έχει πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο από αυτόν που μπορεί να μετρηθεί μόνο με γνώμονα την απώλεια του εισοδήματος, καθώς έχει επίσης βαρύτατες κοινωνικές επιπτώσεις.
Ένας δείκτης μέτρησης των συνθηκών διαβίωσης θα έπρεπε, επίσης, να λαμβάνει υπ’ όψιν του τη βιωσιμότητα. Όπως μια εταιρεία υπολογίζει την απόσβεση επί του κεφαλαίου της, έτσι και τους κρατικούς λογαριασμούς θα έπρεπε να αντανακλάται η εξάντληση των φυσικών πόρων και η υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος. Τα στατιστικά πλαίσια αποσκοπούν στη συνοπτική παρουσίαση των όσων συμβαίνουν στη σύνθετη κοινωνία μας με λίγους, εύκολα ερμηνεύσιμους αριθμούς. Θα έπρεπε να είναι προφανές ότι δεν είναι δυνατόν να συμπεριληφθούν όλα σε έναν μόνο αριθμό, το ΑΕΠ.
Μπορεί κανείς να ελπίζει ότι η έκθεση της Επιτροπής για την Μέτρηση των Οικονομικών Επιδόσεων και της Κοινωνικής Προόδου θα συμβάλλει στην καλύτερη κατανόηση των χρήσεων, και καταχρήσεων, της στατιστικής.
Η έκθεση μπορεί να ανοίξει το δρόμο για τη καθιέρωση ενός ευρύτερου συνόλου δεικτών που θα αντιπροσωπεύουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το βιοτικό επίπεδο και τη βιωσιμότητα και θα αποτελέσει εφαλτήριο για τη βελτίωση της ικανότητας του ΑΕΠ και των αντίστοιχων στατιστικών μεγεθών να αξιολογούν τις επιδόσεις σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Αυτού του είδους οι μεταρρυθμίσεις θα μας βοηθήσουν να κατευθύνουμε τις προσπάθειες (και τους πόρους) μας σε στόχους που θα φέρουν καρπούς και στα δύο επίπεδα.
*Ο Τζόζεφ Στίγκλιτζ είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Κολούμπια, βραβευμένος με το Βραβείο Νόμπελ του 2001, και έχει διοριστεί πρόεδρος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις του διεθνούς νομισματικού και χρηματοοικονομικού συστήματος.
Κρίση : Το τέλος της Αμερικάνικης αυτοκρατορίας;
Οι ιστορικοί προειδοποιούν για την αιφνίδια σαν "τον κλεφτη μεσ'τη νύχτα" κατάρρευση της Αμερικάνικης αυτοκρατορίας που θα είναι γρήγορη, σιωπηλή, βέβαιη
Ο ανθρωπολόγος Jared Diamond στο βιβλίο του : "Κατάρευση : Πώς οι Κοινωνίες επιλέγουν να επιτύχουν ή να αποτύχουν" προειδοποιεί ότι: "ένα από τα πιο ανησυχητικά γεγονότα της ιστορίας είναι ότι τόσοι πολιτισμοί κατέρευσαν. Πολλοί πολιτισμοί ακολουθούν μια απότομη καμπύλη παρακμής.Πράγματι οεκφυλισμός μιας κοινωνίας μπορεί να αρχίσει μέσα σε μόνο μια δεκαετία ή δύο αφού φτάσει στο μέγιστο του πληθυσμού, του πλούτου και της δύναμης."
Ο Niall Ferguson , ένας από τους κορυφαίους παγκόσμια επιστήμονες της Οικονομικής Ιστορίας, επαναλαμβάνει από το Harvard την προειδοποίηση του Diamond : " Η κατάρρευση μιας αυτοκρατορίας μπορεί να επέλθει πολύ πιο αιφνίδια απ' ότι φαντάζονται πολλοί ιστορικοί. Ένας συνδυασμός παραγόντων όπως τα χρέη και οι στρατιωτικές επιχειρήσεις μπορεί να σημαίνει ότι οι ΗΠΑ μπορεί να είναι η επόμενη αυτοκρατορία στην άβυσσο. Η Αμερική είναι στο χείλος."
Ο Jack Bogle τέσσερα χρόνια πρίν εξεδοσε το βιβλίο «Η Μάχη για την Ψυχή του Καπιταλισμού». Η μάχη τελείωσε. Η συνέχεια μπορεί να έχει τίτλο « Ο Καπιταλισμός πέθανε χάνοντας την ψυχή του». Ακόμη χειρότερα , χάσαμε την «ψυχή της Αμερικής». Οι συνέπειες στον κόσμο θα είναι καταστροφικές.
Γι’ αυτό ο αντισυμβατικός οικονομολόγος Marc Faber στην ανάλυσή του για το μοιραίο, αιφνίδιο και σκοτεινό μέλλον προειδοποιεί ότι : «Το μέλλον θα είναι μια ολική καταστροφή, με την καταστροφή του καπιταλιστικού μας συστήματος, όπως το γνωρίζουμε μέχρι σήμερα».
" Ανάμεσα στα στοιχεία που συνηγορούν στις παραπάνω αναλύσεις ότι δηλαδή ο καπιταλισμός έχασε την ψυχή του και ότι είμαστε εν αναμονή μιας ολικής καταστροφής είναι και τα παρακάτω:
1.Ο πλούτος της Γουώλ Στρητ τώρα πυροβολεί το Κογκρέσσο και τον Λευκό Οίκο.
2. Το 1% των κορυφαίων αμερικανών κατέχει περισσότερο από το 90% του πλούτου της Αμερικής
3.Το εισόδημα του μέσου αμαρικανού εργαζομένου μειώνεται επι τρεις δεκαετίες, ενώ τα κέρδη των στελεχών δεκαπλασιάστηκαν
4. Η Fed είναι πλέον ο «τέταρτος κλάδος της κυβέρνησης» που λειτουργεί αυτόνομα, τυπώνει νόμισμα μυστικά και κατά βούληση
5. Αφότου η Goldman και η Morgan έγιναν επιχειρήσεις εκμετάλλευσης κεφαλαίου, όλες οι τράπεζες "παίζουν" με τα χρήματα των φορολογούμενων και τα αποθέματα από τις μικροκαταθέσεις
6. Ο Bill Gross προειδοποιεί για «μία νέα κανονικότητα» με αργή ανάπτυξη , χαμηλές αποδόσεις και χαμηλές τιμές μετοχών
7. Ταυτόχρονα ο οικονομολόγος του Λευκού Οίκου ανταπαντά με τη διαφημιστική εκστρατεία περί μιας ανάκαμψης, ανεμπόδιστης από τη «νέα κανονικότητα»
8. Οι τοξικομανείς "traders υψηλών συχνοτήτων" της Γουώλ Στρητ δημιουργούν δισεκατομμύρια ανταλλάσσοντας προϊόντα zombie, που δεν έχουν καμία θεμελιώδη αξία
9. Το πετρέλαιο και τα ενεργειακά κόστη ετοιμάζονται να εκτοξευθούν
10. Τα ξένα έθνη και τα κυρίαρχα κεφάλαια εγκαταλείπουν τα δολάρια, επισημαίνοντας το τέλος του δολαρίου ως νόμισματος των παγκόσμιων αποθεμάτων
11. Σε δύο χρόνια το ομοσπονδιακο χρέος εκτοξεύτηκε από $11.2 σε $23.7 τρισεκατομμύρια
12. Οι νέες οικονομικές μεταρρυθμίσεις ελάχιστα θα αποτρέψουν την επόμενη ρευστοποίηση
13. Ο «αιώνιος πόλεμος» μεταξύ των δυτικών και ισλαμικών φανατικών οπαδών θα επεκταθεί
14. Οι περιβαλλοντικές απειλές δεν αντιμετωπίζονται χωρίς εξουσιοδοτήσεις χρηματοδότησης
Έτσι «Ο αμερικάνικος καπιταλισμός» είναι μια «χαμένη ψυχή»… έχουμε χάσει την ηθική πυξίδα μας… η επερχόμενη κατάρρευση είναι το τέλος ενός «αναπόφευκτου» ιστορικού κύκλου που καταδιώκει όλες τις μεγάλες αυτοκρατορίες ως τον ενταφιασμό τους.
Μειώστε τις lifestyle προσδοκίες σας, μην εμπιστεύεστε κανένα, ούτε και τα μέσα ενημέρωσης. Ο Faber είναι αβέβαιος για το χρόνο, εμείς δεν είμαστε. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μιας κρίσης και μιας κατάρρευσης μέχρι το 2012. Η «μεγάλη οικονομική κρίση 2» κείτεται μπροστά μας. Δυστυχώς, δεν υπάρχει απολύτως τίποτα που μπορείτε να κάνετε για να κρυφτείτε από αυτήν την πραγματικότητα που ήδη ξετυλίγεται ή να αποτρέψετε την επέλαση της ιστορικής προσταγής."
Πηγές : κείμενα αναλυτών Φεβρουάριος- Μάρτιος 2010 από :
- Financial Times, Reuters , Φεβρουάριος- Μάρτιος 2010
- http://www.euro2day.gr
- http://www.capital.gr
