Ποιος θα μας προστατεύσει από το μηδενιστικό αναθεωρητισμό; *
Η σύνδεση της πολιτικής με την ηθική είναι το μέγιστο ζητούμενο
Συνέντευξη του Λουκά Αξελού στον Γιώργο Κιούση.
«Εχω εμφαντικά γράψει και ξαναγράψει για το πώς ο συβαριτισμός της μεταπολίτευσης έπληξε κυρίως την Αριστερά. Ότι ένα μεγάλο τμήμα της, ιδιαίτερα στο χώρο της διανόησης, αποτελείται από μεταλλαγμένους αριστερούς, στους οποίους τα αριστερά ράκη του παρελθόντος δεν μπορούν πλέον να επικαλύψουν την καινούργια πραγματικότητα που συνιστά ο νέος τύπος του επαρχιώτη μικροευρωπαίου, μεταστάντος κοινωνικά και σταδιακά μεταλλαγμένου συνειδησιακά, πρώην αριστερού.
Η υποτίμηση της πραγματικότητας αυτής μάς καθιστά αδύναμους στο να αντιμετωπίσουμε ουσιαστικά το φαινόμενο του κοινωνικοπολιτικού μεταμορφισμού».
Ο Λουκάς Αξελός, δρ Πανεπιστημίου Αθηνών, συγγραφέας (το τελευταίο του βιβλίο είναι το «Ξαναδιαβάζοντας τον Γκράμσι»), ποιητής και διευθυντής των εκδόσεων «Στοχαστής» και του περιοδικού «Τετράδια», μέλος της Κ.Ε. του ΣΥΡΙΖΑ, μας μιλά για τον ενιαίο ΣΥΡΙΖΑ, αποκωδικοποιεί τα αποτελέσματα του πρόσφατου συνεδρίου και εξηγεί τι ελπίζει από την «ανοιχτή ματιά του Αλέξη Τσίπρα».
- Τι σημαίνει για σας ενιαίος ΣΥΡΙΖΑ;
«Η δική μου ανάγνωση λέει ότι το ζητούμενο είναι να βρεις την ισορροπία ανάμεσα στην ελευθερία/ δημοκρατία και την αποτελεσματικότητα. Εκ του αποτελέσματος λοιπόν κρίνοντας, βλέπω ότι η "μπολσεβικοποίηση" λ.χ. του ΚΚΕ, με καρατόμηση των Κορδάτου, Πουλιόπουλου, Μάξιμου κ.ά., οδήγησε στο 4%-5% ώς το 1936. Αντίθετα, το "άνοιγμα" στη διάρκεια της Κατοχής οδήγησε στην ΕΑΜική εποποιία. Θεωρώ, λοιπόν, πολιτικά επαρκέστερη τη λογική ενός φορέα που να περικλείει όλη τη χλωρίδα και την πανίδα του μπλοκ των υποτελών τάξεων. Δεν μπορείς με διοικητικά ή με οργανωτικά τεχνάσματα να αποκλείσεις το διαφορετικό, που κινείται όμως στην ίδια αξιακή κατεύθυνση, με στόχο το σοσιαλισμό. Ενιαίος, λοιπόν, ΣΥΡΙΖΑ για μένα σημαίνει έναν φορέα που να ανήκει στα μέλη του, που να είναι εξ ορισμού πλουραλιστικός και πολυτασικός. Εναν φορέα, όμως, που -ταυτόχρονα- συγκροτείται σε ένα υψηλό επίπεδο ευθύνης και πειθαρχίας και που δεν γίνεται έρμαιο του καταχρηστικού "ιμπεριαλιστικού δικαιωματισμού", που οδηγεί, στο όνομα του δικαιώματος του διαφορετικού, σε μια νέα τυραννία της μειοψηφίας».
- Η μετεξέλιξη θα βοηθήσει τη μελλοντική του πορεία ή θα αλλοιώσει τα ριζοσπαστικά του χαρακτηριστικά;
«Για να μπορέσουμε να εξαγάγουμε κάποια επαρκή συμπεράσματα, πρέπει να βρούμε μιαν αφετηρία. Εγώ θεωρώ κοινό τόπο όλων μας τη διαπίστωση ότι το επίπεδο σύνθεσης ανάμεσα στη δημοκρατία και την αποτελεσματικότητα ήταν ανεπαρκές. Επρεπε, λοιπόν, να πετύχουμε την οργανική ανασύνθεση κάτω από έντονα πιεστικές συνθήκες, που στένευαν τα περιθώρια ουσιαστικής ώσμωσης ανάμεσα στο μειοψηφικό "τακτικό στρατό" του 3%-5% και το "πλειοψηφικό άτακτο στοιχείο" του 22%, που προήλθε μετά την κατάρρευση του δικομματισμού. Η πραγματικότητα επιβάλλει την ανάγκη μετεξέλιξης. Μετεξέλιξης όμως προς ποια κατεύθυνση; Κυριάρχησαν δύο λογικές. Η πρώτη λέει ότι οι απεγκλωβισμένοι από το δικομματισμό πρέπει να ενστερνιστούν το ριζοσπαστισμό. Η άλλη λέει ότι ο ριζοσπαστισμός του ΣΥΡΙΖΑ μια δεκαετία δεν τον ξεκόλλησε από το 5%».
- Πώς τα βλέπετε;
«Με σκεπτικισμό· και γι' αυτό λέω ότι και οι δύο οπτικές αποτυπώνουν μιαν ανεπαρκή ανάλυση των δεδομένων, αλλά και ένα έλλειμμα στραγηγικής. Γιατί το ανακύπτον επιτάσσει τον εμβαπτισμό του "ελιτίστικου" ΣΥΡΙΖΑ στη "λαϊκή δεξαμενή", χωρίς όμως να χάσει το ριζοσπαστισμό του στην κοινωνική σφαίρα. Η κοινωνική σφαίρα είναι όμως η μία πλευρά του νομίσματος, η άλλη είναι η εθνική. Εμβαπτιζόμενος στην ευρύτερη εθνική σφαίρα χάνει, ενδεχομένως, κάτι από τη γοητεία της "αυτάρκειας", κερδίζει όμως αυτό που ο Αντόνιο Γκράμσι θα αποκαλούσε αυθεντικό εθνικό-λαϊκό. Κοντολογίς, η μετεξέλιξη του ΣΥΡΙΖΑ χωρίς αλλοίωση των ριζοσπαστικών χαρακτηριστικών του δοκιμάζεται σε αυτό που συνόψισε ο Λαοκράτης Βάσσης: "Η αριστεροσύνη του ΣΥΡΙΖΑ θα κριθεί από το αν θα ανταποκριθεί στις εθνικές του ευθύνες"».
- Σας ικανοποίησαν τα αποτελέσματα των εργασιών τού συνεδρίου;
«Θέλω να διευκρινίσω ότι ανήκα σε αυτούς που ήταν κατά της βιαστικής οργάνωσης του συνεδρίου και το διατύπωσα δημόσια. Στο βαθμό όμως που άλλη ήταν η άποψη της πλειοψηφίας, όφειλε να γίνει σεβαστή. Τώρα, όσον αφορά τα αποτελέσματα, θα έλεγα ότι θα πρέπει να αποφύγουμε τις εύκολες απαντήσεις. Ξεκινώντας από τους συνέδρους θα έλεγα ότι το συνέδριο δεν διέψευσε ένα σημαντικό μέρος των φόβων τους. Διαπιστώνουμε λοιπόν ότι το ένα βήμα μπροστά-δύο βήματα πίσω είναι σταθερά ενταγμένο στην παράδοση της Αριστεράς.
Κι αυτό γιατί ενώ προχωρήσαμε ώς ένα βαθμό στον τομέα της αποτελεσματικότητας, αυτός δεν πραγματοποιήθηκε με τη λειτουργική κατοχύρωση των μεγάλων ιδεολογικών και πολιτικών προταγμάτων. Τα κυρίαρχα μπλοκ επέβαλαν τελικά μέσω της πλειοψηφίας την πολιτική τους βούληση, τόσο σε επίπεδο καταστατικών αρχών και πολιτικών θέσεων όσο και σε επίπεδο εκπροσώπησης, χωρίς ως φαίνεται να συνειδητοποιούν ότι η ενέργειά τους αυτή επανέφερε ώς ένα βαθμό τον ΣΥΡΙΖΑ στο ancien regime. Υπάρχει σοβαρό πρόβλημα. Ελπίζω η ανοιχτή ματιά του Αλέξη Τσίπρα να δείξει το δρόμο εξόδου, που είναι η αταλάντευτη καθημερινή μας πάλη με στόχο τη μεγάλη ανατροπή».
- «Οι λέξεις έχουν κουραστεί. Αισθάνονται γυμνές και απροστάτευτες», «Οι πιο μεγάλες αλήθειες παραμένουν μέσα μας εντοιχισμένες», ταιριάζουν οι στίχοι σας αυτοί από το «Σκοτεινό Πέρασμα» στην εποχή μας;
«Δεν είμαι εγώ που θα κρίνω την ευστοχία ή αστοχία τους, πολλώ δε μάλλον την ποιητικότητά τους. Εχω, όμως, την αίσθηση ότι δεν είναι λίγοι αυτοί που αισθάνονται τη μηδαμινότητα και βαναυσότητα του κενού περιεχομένου λόγου. Που πιστεύουν ότι αυτό το κακόηχο μεταπολιτευτικό μπλα μπλα απέχει πόρρω από παρελθόντα πολιτιστικά πρότυπα που ανέδειξαν κορυφές σαν τον Κάλβο και τον Σολωμό.
Ποιος μπορεί να μας προστατεύσει από το μηδενιστικό μεταμοντέρνο αναθεωρητισμό; Σε αυτό λοιπόν το κομφούζιο φρονώ ότι έχουμε ανάγκη από τις μεγάλες αλήθειες που παραμένουν βαθιά εντοιχισμένες στη λαϊκή μνήμη. Αυτές τις μεγάλες αλήθειες εκφράζει λ.χ. μια στάση σαν αυτή του Αισχύλου, που αντί να προτάξει τις τραγωδίες του ως μέγιστο τίτλο τιμής, προτίμησε το γεγονός ότι πολέμησε τους Πέρσες στον Μαραθώνα. Οι δύσκολοι καιροί απαιτούν μεγάλα προτάγματα».
- Ποιοι νομίζετε ότι μπορούν να είναι οι σημερινοί στόχοι, ποιοι θα πρέπει να είναι οι άξονες μιας αναθεμελιωτικής και αναγεννητικής στρατηγικής για την κοινωνία μας;
«Φρονώ ότι δεν χρειάζεται να ψάξουμε πολύ για να τους βρούμε. Η σύνδεση της πολιτικής με την ηθική είναι το μέγιστο ζητούμενο για να μπορέσουμε με επάρκεια να υπερασπιστούμε τις βασικές αξίες που είναι η ελευθερία, ο ουμανισμός, η δημοκρατία, ο πατριωτισμός, ο διεθνισμός, η κοινωνική δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια. Δεν θα αντιγράψουμε την ιστορία· έχουμε όμως ιστορική μνήμη που μας εμπνέει. Το πνεύμα Αντίστασης του ελληνικού λαού, που έξοχα περιέγραψε ο αλησμόνητος Νίκος Σβορώνος και πυκνά αποτύπωσε ο Μανώλης Γλέζος, σημειώνοντας ότι "η αντίσταση προσδιορίζει την έννοια της προσφοράς για τη σωτηρία του συνόλου, την υπέρτατη έγνοια για το κοινωνικό σύνολο, για το έθνος. Εθνική Αντίσταση και συμμετοχή όλων των εθνικών δυνάμεων για την ίδια την ύπαρξη του έθνους". Με τα λόγια αυτά, ενός ανθρώπου που από το 1940 αταλάντευτα τα πραγματώνει στην πρώτη γραμμή πυρός, θέλω να κλείσω τη συνέντευξη αυτή».
