Το κράτος της ανιψιάς

Πολιτική Επιθεώρηση: Το κράτος της ανιψιάς

"Η αναποτελεσματική διακυβέρνηση και οι αποτυχημένες προσπάθειες μεταρρύθμισης συνδέονται με τον εκτεταμένο νομικό φορμαλισμό.

Όλες οι θεματικές που καλύπτονται από την παρούσα επισκόπηση – από τη διοίκηση του ανθρώπινου δυναμικού μέχρι τις διαδικασίες προϋπολογισμού – αντανακλούν ένα τεράστιο ζήτημα «νομικού φορμαλισμού» το οποίο αποτελεί εμπόδιο για μια αποτελεσματική και αποδοτική διακυβέρνηση.

Αυτό υπονομεύει την παραγωγικότητα και αποδοτικότητα της κεντρικής διοίκησης, αυξάνει τα κόστη της και υπονομεύει επίσης την αποτελεσματικότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών της κεντρικής διοίκησης προς τις επιχειρήσεις και τους πολίτες.

Ο νομικός φορμαλισμός έχει δημιουργήσει μία συγκεκριμένη νοοτροπία και ένα νομικό πλαίσιο που δεν παρέχουν κανένα κίνητρο για πρωτοβουλία από τη μεριά των δημοσίων υπαλλήλων, αποθαρρύνουν κάθε δράση πολιτικής η οποία δεν συνοδεύεται από ένα νομικό κείμενο, ευνοούν την ευλαβική τήρηση (και ανάπτυξη) των διοικητικών διαδικασιών και όχι την έμφαση στην ουσία της πολιτικής που εμπεριέχεται στην λειτουργία μιας δημόσιας υπηρεσίας, πράγμα που επιβραδύνει την λειτουργία της δημόσιας διοίκησης." [Έκθεση ΟΟΣΑ για την ελληνική Κεντρική Διοίκηση (2011)]

... Οι ενδιαφερόμενοι ας κάνουν τον κόπο να ξαναδιαβάσουν την έκθεση για τη δημόσια διοίκηση, που η Ελλάδα παρήγγειλε και ο ΟΟΣΑ παρέδωσε τον Οκτώβριο του 2011 - και έκτοτε αγνοείται η τύχη της. Στις σελίδες της διεκτραγωδείται, στην ψυχρή γλώσσα των τεχνοκρατών, ένα κράτος που χτίστηκε, επί δεκαετίες ολόκληρες, σαν γιγαντιαίο, τερατώδες αυθαίρετο, χωρίς αρχιτεκτονικό σχέδιο, με αλλεπάλληλα «πανωσηκώματα».

Ενα κράτος που οι υπάλληλοί του κατανέμονται σε 1.448 αεροστεγώς διαφορετικούς κλάδους, υπάγονται σε τέσσερα διαφορετικά νομικά καθεστώτα, έχουν προσληφθεί με άπειρους διαφορετικούς τρόπους και στεγάζονται σε 1.552 διαφορετικά, διάσπαρτα κτίρια. 

Τα υπουργεία του οποίου, αληθινοί βροντόσαυροι, αποτελούνται το καθένα, κατά μέσο όρο, από 439 δομές (γραμματείες, διευθύνσεις και τμήματα), το 20% των οποίων, μία στις πέντε, έχει έναν διευθυντή και κανέναν υπάλληλο! Και που διαχειρίζεται, κάθε υπουργείο, από 600 έως και 4.500 αρμοδιότητες, λεπτομερέστατα καταγεγραμμένες σε νομικά κείμενα (νόμους και υπουργικές αποφάσεις) που φθάνουν έως και τις 4.000 για συγκεκριμένο υπουργείο (ούτε να τα ξεφυλλίσει προκάνει ο εκάστοτε υπουργός), οι οποίες μάλιστα ασκούνται κατά συναρμοδιότητα με κάποιο άλλο υπουργείο ή οργανισμό (για την ασφάλεια τροφίμων, φερ' ειπείν, οι συναρμόδιοι είναι τέσσερις, για την πολιτική προστασία οκτώ). Ενα κράτος, δηλαδή, δίχως στόχους, δίχως σχέδιο, δίχως συντονιστικό κέντρο, δομικά ανίκανο να αποδώσει μετρήσιμο έργο - πολύ περισσότερο να υποστηρίξει μεταρρυθμίσεις...

Και όσοι αφελείς τυχόν αναρωτιούνται πώς στην ευχή το φτιάξαμε αυτό το τέρας, ας κάνουν τον κόπο να διαβάσουν, ως διασκεδαστικό, τυχαίο παράδειγμα, τα πρακτικά μιας δίκης που διεξάγεται αυτές τις ημέρες, εντελώς στα σιωπηλά, για μια υπόθεση που κάποτε σκανδάλισε το πανελλήνιο...